Արաբական Խալիֆայություն

                                                  Արաբական Խալիֆայություն   

   Արաբներն Արաբական թերակղզու հիմնական բնակիչներն են: VII դարի սկզբներին արաբական ցեղերն ընդունեցին նոր կրոն՝ մահմեդականություն, որը նպաստեց նրանց միավորմանն ու հզորացմանը. այն «սրբազան պատերազմի» կոչ էր անում ընդդեմ «անհավատների»՝ այլադավան մարդկանց ու երկրների: Արաբական նվաճումների համար նպաստավոր էր նաև միմյանց դեմ մղած տևական պատերազմների հետևանքով Սասանյան Իրանի և Բյուզանդիայի թուլացումը: 632–656 թթ-ին արաբները նվաճեցին Սասանյան տերությունը, իսկ Բյուզանդիայից բռնագրավեցին Պաղեստինը, Ասորիքը, Եգիպտոսը և ամբողջ Հյուսիսային Աֆրիկան: 711 թ-ին նրանք անցան Ջիբրալթարը և նվաճեցին Իսպանիան: Այնուհետև ներխուժեցին Ֆրանկական պետություն, սակայն 732 թ-ին Պուատիեի ճակատամարտում կրած պարտությունը վերջ դրեց Եվրոպայում նրանց ծավալմանը:
     Օմայանների հարստության (661–750 թթ.) հիմնադիր Մուավիան խալիֆության մայրաքաղաք դարձրեց Ասորիքի Դամասկոս քաղաքը: Նա սահմանեց խալիֆների իշխանության ժառանգականության կարգը (մինչ այդ խալիֆն ընտրվում էր). խալիֆը բացարձակ միապետ էր, մահմեդական աշխարհի կրոնապետ և զինվորական առաջնորդ: Գրավյալ տարածքների կառավարումը հանձնվեց ամիրներին (էմիր): Ստեղծվեց տարբերակված հարկահանություն. քրիստոնյաները և հրեաները պետք է ավելի բարձր հարկ վճարեին, քան մահմեդականություն ընդունած ոչ արաբները, բայց արաբների համեմատությամբ` ավելի բարձր: Բոլոր մահմեդականները պետք է ծառայեին բանակում, իսկ ոչ մահմեդականների մուտքը բանակ արգելվում էր: Խալիֆ Աբդ ալ Մալիքի (685–705 թթ.) օրոք արաբերենը հռչակվեց պետական լեզու, որը մեծապես նպաստեց պետության ամրացմանն ու արաբալեզու հարուստ մշակույթի ստեղծմանը: Հատվեցին առաջին արաբատառ դրամները` դինար, դիրհեմ, ֆիլս:
750 թ-ին Օմայանների ընդդիմադիրների ղեկավարներից Աբու ալ Աբբասը հեղաշրջում կատարեց, և իշխանությանը տիրացան Աբբասյանները (750–1055 թթ.): Նրանց հարստության օրոք Արաբական (Բաղդադի) խալիֆությունն առավելագույն ծաղկման հասավ հատկապես VIII–IX դարերում: Աբբասյան նշանավոր խալիֆներից էին Աբու ալ Մանսուրը (754–775 թթ.), Հարուն ալ Ռաշիդը (786–809 թթ.,) և ուրիշներ: Աբբասյանների օրոք հաստատված երկարատև խաղաղությունը նպաստեց տերության տնտեսության բարգավաճմանը: Աբու ալ Մանսուրի օրոք կառուցվեց Բաղդադ մայրաքաղաքը, որը կարճ ժամանակում դարձավ առևտրի, արհեստների, կրթության և կառավարման կենտրոն:
Արաբական խալիֆությունը բազմազգ ավատատիրական բռնապետություն էր, որը երկար չգոյատևեց: Արդեն 756 թ-ին նրանից անջատվեց Կորդովայի Էմիրությունը, հետագայում՝ Մարոկկոն և Թունիսը: IX դարի կեսերին անկախացավ Եգիպտոսը, 885 թ-ին՝ Հայաստանը և այլ երկրներ: Այդ ամենն ավարտվեց 1055 թ-ին սելջուկ-թուրքերի կողմից Բաղդադի գրավումով:

Արաբ հեծյալ զինվոր

                                         Մասջիդ Նաբաուի Մարգարեական մզկիթ – Մեդինա 

Արաբական Խալիֆայության տաարածքը VII- IX դդ.

                                                                Արաբական դիրհեմ

Արաբական դիրհեմ